İyot çörek mantari, Hemileccinum impolitum,

2018 Ekim ayı. Meşe ağacının altında bulduğum mantar İyot Çörek Mantarı.

Mantarın dış görünüşü: 

Şapkanın çapı 5-12 cm civarındadır. Genç mantarın şapkası yarımküre şeklinde iken olgunlaştıkça düzleşir ve düzensizlikler oluşabilir. Krem renginden koyu kahveye kadar renklerde olabilir.

Tüpler (5 ila 15 mm uzunluğunda) ve Hemileccinum impolitum'un yuvarlak gözenekleri başlangıçta limon sarısıdır, daha önce yaşla birlikte daha derin sarı olur. Kesilip havaya maruz kaldığında tüpler rengi önemli ölçüde değiştirmez.

Kök tabanında daha belirgin olan iyotu anımsatan ekşi bir kokuya sahiptir.

İyot Çörek Mantarın sapı soluk sarıdır, genellikle alt kısmında kırmızı bir floş vardır ve gövde yüzeyi hafif flokoza (küçük yumuşacık veya yünlü pullarla kaplı) taneciklidir, ancak asla ağsı yapıda olmaz. Kesildiğinde veya yırtıldığında gövdenin alt kısmında belirgin bir iyodoform kokusu vardır.

5 ila 15 cm boyunda ve tipik olarak 2 ila 4 cm çapında değişen saplar genellikle az ya da çok silindiriktir, ancak tabanda biraz daha şişmandır.

Spor baskısı Zeytuni kahverengidir.

Genç örnekler hafif bir tada sahiptir ve sapın alt kısmının kesilmesi ve belirgin bir iyodoform kokusu bırakması dışında belirgin bir kokusu yoktur.

Çoğunlukla meşelerin ve bazen de diğer geniş yapraklı ağaçların altındaki ağır kil topraklarında bulunur.

Yenilebilir bir mantardır. Ancak iyot kokusu nedeniyle tercih edilmeyebilir. 

Benzer Türler:

Suilleus satanas : Şeytan Boleti

Caloboletus calopus : Acı kayın Bolet

Her iki tür de zehirlidir. Kesildiklerinde dokuları maviye döner.

Terfezia, domalan mantarı, keme mantarı, tombalak mantarı

2018 Ekim ayında yakaladığım mantar, yöresel olarak domalan mantarı.

Toprak altında çam ve meşe kökleriyle ilişkili olarak yetişiyor. Genç bireyleri beyaz renk olup toprak altındadır.

 Büyüdükçe toprağı kabartarak yüzeyde görünür hale gelir. Taşlardan ayırt edebilmek için dikkatli bakmak gerekiyor. Olgun bireylerin dış kabuğu patates gibi kahverengidir. 1-2 mm kalınlığında olan kabuk iç kısımda pembe, kırmızı renklerdedir. Mantarın iç dokusu süngerimsi ve krem rengidir. Mantarın kökü, ağaç köküyle birleşiktir.

Bu mantar yenilebilir ve türüne ve yetişme ortamına göre lezzeti değişir.

Kabak mantarı, koca mantar, Calvatia gigantea

2018 Nisan sonu itibariyle çıktığımız mantar avında yakaladığımız mantar bir futbol topu büyüklüğünde. Yanyana iki tane bulduk birisi biraz küçük. Kesildiğinde ise taze peynir gibi kesiliyor. Bu mantar içi beyazken yenilebilir ancak rengi koyulaştıysa artık spor üretmeye başlamıştır ve yenilmez. Koparıldıktan sonra oda sıcaklığında bir gün durursa iç kısmı sararmaya başlar ve artık yenilmez. Buzdolabında biraz daha uzun süre saklanabilir.

Aşağıdaki resimde sol tarafta devrilmiş mantarın kökü görülüyor.

Aşağıdaki resimde pişirilmiş mantar gösteriliyor. Pişerken ve yerken peynir tadı ve kokusu var. Çok lezzetli.

Ayrıntılı Bilgi :

Çürükçül, karada yetişir. Tek başına ya da toplu olarak ağaçların ve otların aralarında, genellikle otlakların kenarlarında, erken ilkbahar ve yaz sonlarında yetişir.

Şekil olarak top gibidir. Sap, şapka ve pulları yoktur. Sporlarını içerisinde üreterek dışarıya salar. Dokusu mantar gençken dışında 1 mm kalınlıkta biraz sert ve beyaz bir kabuk ve içerisinde de yumuşak beyaz bir dokudur. Mantar olgunlaşırken iç doku sarıdan zeytin yeşili ve kahverengiye doğru değişir. Kabukta çatlamalar meydana gelir. İç kısım sporlaşarak dışarıya salınırken içerde boşluk oluşur. Böylece mantar kendi kendini tüketir.

Kırmızı Reishi Mantarı, Ölümsüzlük Mantarı ( Ganoderma lucidum)

26 Eylül 2016 tarihinde kurumus bur fındık ağacı kökünde ummadığım bir mantara rastladım. Nadir bulunan Ölümsüzlük Mantarı!!!

 Bildiğimiz gibi Reishi Mantarı denilince menşei olarak doğu asya ülkeleri Çin, Japonya akla gelir. Bu mantarın ticari pazarda çok önemli bir yeri var. Yüksek fiyatla satılıyor ve aynı zamanda bu mantardan elde edilen çeşitli ticari ürünler halka yüksek fiyatlardan pazarlanıyor. Gelgelelim işin gerçeğine; Reishi Mantarı dediğimiz Ganoderma lucidum, Türkiye'de doğal ortamlarda kendiliğinden yetişiyor. Jilber Barutçiyan'ın adını zikretmeden geçemeyeceğim bu konuyu çünkü onun yazmış olduğu Türkiye'nin Mantarları - 1 adlı kitapta da Reishi Mantarının Türkiye'de doğal olarak bulunduğunu belirtmiş.

Aşağıdaki resimler de benim çektiğim Reishi Mantarının resimleridir.

Şimdi gelelim Ganoderma lucidum'un özelliklerine:

Meşe ağaçları üzerinde parazitik ve kurumuş sert odunların üzerinde çürükçül olarak yaşarlar. Ortalama büyüklüğe ulaşması 9 ayı bulur.
Belirgin bir sapları yoktur. Yarım şapka olarak genişlerler. Renkleri de beyaz, sarı, kırmızı ve kahverengi şeklindedir. Şapkanın üstü parlak görünümdedir. Dokusu tazeyken hafif esnektir ancak kuruyunca serttir.
Şapka altında çok ince borumsu gözenekler vardır. Şapka altı da gençken beyaz ve yaşlandıkça kahverengi renklerinde olabiliyor.
Sporları kahverengi rengindedir.
KOH ile temas ettirildiğinde siyah veya siyahımsı bir renk oluşur.
Faydaları konusunda internette çok yazılar bulmak mümkün.

Köy göçüren mantarı, evcikkıran, ölüm meleği (Amanita phalloides)

24.05.2016 sıcaklık 18 C derece : Yakaladığım mantar çok ölümcül bir mantardır. İsminden de anlaşılacağı üzere ne kadar zehirli olduğu görülmektedir. Mümkün olduğunca çok resim çekmeye çalışıyorum çünkü önemli bir konu. Bir de bu mantarda aslında yüksük denilen kısım da olması lazımken bunlarda fazla gözükmemesi. Nedeni ise topraktan çıkıyor ve yüksüklerin de hassaslığından dolayı düşmeleridir. Amanita phalloides büyükçe bir vulva içerisinden sapla yükselmektedir. Lameller merkezden dışa doğru ve birbirinden bağımsızdır.  Dikkat edilirse bu mantarda şapkanın kenarları lamel hizasından yırtılmış ve de beyaz çizgiler oluşmuştur. Tabi bu şekil şapka tam açıldıktan sonra oluşuyor. Henüz açılmamış şapkada yırtılma yok ama yine de lameller hizasından şapka kenarında çukur çizgiler vardır.

Şapkanın rengi parlak krem rengi ve diğer kısımlar ise beyaz. Sporları da beyazdır. 

 Amanita phalloides mantarının zehiri ciltten geçebilir, gözde tahrişlere neden olabilir. Yenildiğinde ise ölümcüldür. Pişirmeyle zehir yok edilemez çünkü ısıya dayanıklıdır. Zehirlenme belirtileri ise şöyle devam eder. Önce mide barsak rahatsızlıkları, ishal, bulantı, kusma. Sonra tansiyon düşüklüğü,  çarpıntı. iki üç gün sonra karaciğer belirtileri, sarılık, deliryum nöbetleri, koma. Böbrek yetmezliği, kafa içi basıncın artması ve beyinde kanama, pankreas iltihabı ve kalp krizi şeklinde ölüme gider. Tıbbi tedaviye başvurulmazsa ya da geç kalınırsa 6 - 16 gün arasında ölüm gerçekleşir.

Tıbbi tedavi ise ilk aşamada mide lavajı ve aktif karbon şeklinde yapılır. Yapılan araştırmalarda kesin bir antidot bulunmamasına rağmen bazı ilçaların faydası görülmüştür. Bunlar penisilin, rifampisin, silibinin, paklitaksel, siklosporin, prednisolon gibi ilaçlardır. Karaciğer ve böbrek kurtarılamazsa karaciğer nakli ve böbrek nakli gerekir. Sanırım biraz ayrıntıya girdim ama hayati bir mesele olduğu için önemli.

Suillus collinitus, ayı mantarı

28.05.2016 : Sıcaklık 20 C derece. Yenebilen mantarlardan ayı mantarı ailesinden bir mantarı keşfettim. Meşe çalılığının altında bol bol kuru yaprak ve birkaç gün önceki yağmurların bıraktığı ıslaklık, nem. 5 - 6 tane bu mantardan birbirine yakın yerde vardı. Üç tanesini incelemek için alıkoydum. Diğerlerini doğaya bıraktım. Aşağıdaki resimlere göz gezdirdikten sonra ayrıntılı bilgiyi aktaracağım.

Yukarıdaki resimlerde de görüldüğü gibi spor rengi kahverengidir. Bir diğer ayrıntı ise lamellere dokunulunca renkte bir değişme olmaz ve kesildiğinde de mavileşme ve morarma olmaz. Bu özellikler bu mantarın zehirli tür olmadığını gösteriyor. Bu mantar Boletler grubundandır. Sınıflandırma olarak çok yakındır. Lameller borucuk şeklindedir. Düz lamel değildir.
Yenilmesi: Bu mantarın bağırsak sorunu yapmaması için şapka zarının ve lamellerinin atılarak, etli kısmı pişirilerek yenilmelidir.

Ayrıntılı bilgi:  Selçuk Üniversitesi Mantarcılık Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden alıntı yapılmıştır.

Suillus collinitus ( Fr.) O. Kuntze

Species: Suillus collinitus ( Fr.) O. Kuntze ‘’Ayı Mantarı’’ 

Şapka: 8-11cm, gençken yarı küremsi, sonra konveks, gelişme ilerlemesiyle birlikte hemen hemen düzleşir. Yüzeyi nemli ortamlarda kaygan, kuruduğu zaman donuk ve ipeksidir. 

Renk: Genç örneklerde, ilk önce açık kahverengi, zaman la geyik kahverengiye döner. Yaşlı örneklerde de çikolata kahverengidir. 

Etli Kısmı: Açık kahverengi renktedir. Tat ve Koku: Ekşimsi kokulu ve hafif tatlıdır.

 Porlar: Sarıdan zeytinimsi sarıya kadar değişen renklerde, 5-10mm uzunluğunda ve sapa yapışıktır. 

Sap: 4-7 × 1-2cm silindiriktir. Sapa doğru biraz kalınlaşır. Sarı renkli, dip kısma doğru kırmızı-kahverengidir. 

Habitat: Çamların altında, kalkerli topraklardda, yazdan sonbahara kadar, tek tek veya gruplar halinde yetişir. 

Not: Mantar yenir özelliktedir. Besin Durumu: Yenir.