Kırmızı Reishi Mantarı, Ölümsüzlük Mantarı ( Ganoderma lucidum)

26 Eylül 2016 tarihinde kurumus bur fındık ağacı kökünde ummadığım bir mantara rastladım. Nadir bulunan Ölümsüzlük Mantarı!!!

 Bildiğimiz gibi Reishi Mantarı denilince menşei olarak doğu asya ülkeleri Çin, Japonya akla gelir. Bu mantarın ticari pazarda çok önemli bir yeri var. Yüksek fiyatla satılıyor ve aynı zamanda bu mantardan elde edilen çeşitli ticari ürünler halka yüksek fiyatlardan pazarlanıyor. Gelgelelim işin gerçeğine; Reishi Mantarı dediğimiz Ganoderma lucidum, Türkiye'de doğal ortamlarda kendiliğinden yetişiyor. Jilber Barutçiyan'ın adını zikretmeden geçemeyeceğim bu konuyu çünkü onun yazmış olduğu Türkiye'nin Mantarları - 1 adlı kitapta da Reishi Mantarının Türkiye'de doğal olarak bulunduğunu belirtmiş.

Aşağıdaki resimler de benim çektiğim Reishi Mantarının resimleridir.

Şimdi gelelim Ganoderma lucidum'un özelliklerine:

Meşe ağaçları üzerinde parazitik ve kurumuş sert odunların üzerinde çürükçül olarak yaşarlar. Ortalama büyüklüğe ulaşması 9 ayı bulur.
Belirgin bir sapları yoktur. Yarım şapka olarak genişlerler. Renkleri de beyaz, sarı, kırmızı ve kahverengi şeklindedir. Şapkanın üstü parlak görünümdedir. Dokusu tazeyken hafif esnektir ancak kuruyunca serttir.
Şapka altında çok ince borumsu gözenekler vardır. Şapka altı da gençken beyaz ve yaşlandıkça kahverengi renklerinde olabiliyor.
Sporları kahverengi rengindedir.
KOH ile temas ettirildiğinde siyah veya siyahımsı bir renk oluşur.
Faydaları konusunda internette çok yazılar bulmak mümkün.

Köy göçüren mantarı, evcikkıran, ölüm meleği (Amanita phalloides)

24.05.2016 sıcaklık 18 C derece : Yakaladığım mantar çok ölümcül bir mantardır. İsminden de anlaşılacağı üzere ne kadar zehirli olduğu görülmektedir. Mümkün olduğunca çok resim çekmeye çalışıyorum çünkü önemli bir konu. Bir de bu mantarda aslında yüksük denilen kısım da olması lazımken bunlarda fazla gözükmemesi. Nedeni ise topraktan çıkıyor ve yüksüklerin de hassaslığından dolayı düşmeleridir. Amanita phalloides büyükçe bir vulva içerisinden sapla yükselmektedir. Lameller merkezden dışa doğru ve birbirinden bağımsızdır.  Dikkat edilirse bu mantarda şapkanın kenarları lamel hizasından yırtılmış ve de beyaz çizgiler oluşmuştur. Tabi bu şekil şapka tam açıldıktan sonra oluşuyor. Henüz açılmamış şapkada yırtılma yok ama yine de lameller hizasından şapka kenarında çukur çizgiler vardır.

Şapkanın rengi parlak krem rengi ve diğer kısımlar ise beyaz. Sporları da beyazdır. 

 Amanita phalloides mantarının zehiri ciltten geçebilir, gözde tahrişlere neden olabilir. Yenildiğinde ise ölümcüldür. Pişirmeyle zehir yok edilemez çünkü ısıya dayanıklıdır. Zehirlenme belirtileri ise şöyle devam eder. Önce mide barsak rahatsızlıkları, ishal, bulantı, kusma. Sonra tansiyon düşüklüğü,  çarpıntı. iki üç gün sonra karaciğer belirtileri, sarılık, deliryum nöbetleri, koma. Böbrek yetmezliği, kafa içi basıncın artması ve beyinde kanama, pankreas iltihabı ve kalp krizi şeklinde ölüme gider. Tıbbi tedaviye başvurulmazsa ya da geç kalınırsa 6 - 16 gün arasında ölüm gerçekleşir.

Tıbbi tedavi ise ilk aşamada mide lavajı ve aktif karbon şeklinde yapılır. Yapılan araştırmalarda kesin bir antidot bulunmamasına rağmen bazı ilçaların faydası görülmüştür. Bunlar penisilin, rifampisin, silibinin, paklitaksel, siklosporin, prednisolon gibi ilaçlardır. Karaciğer ve böbrek kurtarılamazsa karaciğer nakli ve böbrek nakli gerekir. Sanırım biraz ayrıntıya girdim ama hayati bir mesele olduğu için önemli.

Suillus collinitus, ayı mantarı

28.05.2016 : Sıcaklık 20 C derece. Yenebilen mantarlardan ayı mantarı ailesinden bir mantarı keşfettim. Meşe çalılığının altında bol bol kuru yaprak ve birkaç gün önceki yağmurların bıraktığı ıslaklık, nem. 5 - 6 tane bu mantardan birbirine yakın yerde vardı. Üç tanesini incelemek için alıkoydum. Diğerlerini doğaya bıraktım. Aşağıdaki resimlere göz gezdirdikten sonra ayrıntılı bilgiyi aktaracağım.

Yukarıdaki resimlerde de görüldüğü gibi spor rengi kahverengidir. Bir diğer ayrıntı ise lamellere dokunulunca renkte bir değişme olmaz ve kesildiğinde de mavileşme ve morarma olmaz. Bu özellikler bu mantarın zehirli tür olmadığını gösteriyor. Bu mantar Boletler grubundandır. Sınıflandırma olarak çok yakındır. Lameller borucuk şeklindedir. Düz lamel değildir.
Yenilmesi: Bu mantarın bağırsak sorunu yapmaması için şapka zarının ve lamellerinin atılarak, etli kısmı pişirilerek yenilmelidir.

Ayrıntılı bilgi:  Selçuk Üniversitesi Mantarcılık Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden alıntı yapılmıştır.

Suillus collinitus ( Fr.) O. Kuntze

Species: Suillus collinitus ( Fr.) O. Kuntze ‘’Ayı Mantarı’’ 

Şapka: 8-11cm, gençken yarı küremsi, sonra konveks, gelişme ilerlemesiyle birlikte hemen hemen düzleşir. Yüzeyi nemli ortamlarda kaygan, kuruduğu zaman donuk ve ipeksidir. 

Renk: Genç örneklerde, ilk önce açık kahverengi, zaman la geyik kahverengiye döner. Yaşlı örneklerde de çikolata kahverengidir. 

Etli Kısmı: Açık kahverengi renktedir. Tat ve Koku: Ekşimsi kokulu ve hafif tatlıdır.

 Porlar: Sarıdan zeytinimsi sarıya kadar değişen renklerde, 5-10mm uzunluğunda ve sapa yapışıktır. 

Sap: 4-7 × 1-2cm silindiriktir. Sapa doğru biraz kalınlaşır. Sarı renkli, dip kısma doğru kırmızı-kahverengidir. 

Habitat: Çamların altında, kalkerli topraklardda, yazdan sonbahara kadar, tek tek veya gruplar halinde yetişir. 

Not: Mantar yenir özelliktedir. Besin Durumu: Yenir.

Karakız Mantarı , Karaoğlan Mantarı (Tricholoma terreum)

24 Mayıs 2016 tarihinde Isparta dağlarında bulduğum mantarlardan biridir. Daha önceden de görmüştüm. Ancak ayrıntılı tanımak bu zamana nasip oldu. Yöresel isimleri Karakız ya da Karaoğlan mantarı olabilmektedir. Çam ve Meşe karışımı bir ormanda bulunmuştur. Görüldüğü üzere Çam yaprakları mevcuttur. Genelde yenilebilir mantarlara dahildir ancak içerisinde zehirli maddeler barındırdığı tesbit edilmiştir. Bundan dolayı yenilmesini tavsiye etmiyorum. Kendim tadına bakmak için bir tanesini pişirerek yedim. Tadı fazla aranılacak bir tat değil. Aşağıda kendim çektiğim resimler mevcuttur.

Ayrıntılı Özellikleri

Şapka 4-7 cm genişliğinde ve eşit ince gri pullarla kaplıdır. Hafif bir çıkıntı ile dışbükey, bu durumda genel olarak koni şeklindedir.Beyazımsı sap yüksekliği 3-8 cm ve 1.5 cm genişliğinde ve hiçbir yüksüğü yoktur. Hiçbir yüksük ya da kapçık (volva) yoktur . Beyazımsı eti kolayca kırılır, ince ve hoş bir hafif (unlu değil) kokusu ve tadı vardır. Geniş aralıklı ve düzensiz lamelleri bağımsızdır. Spor baskı beyaz, oval sporlar 6-7 mikron uzunluğunda, 3.5-4.4 mikron genişliğindedir.

Daha büyük (ve zehirli) mantarlar ile karışabilir. Tricholoma pardinum bir kırçıllı koku ve kapak ölçekler vardır; yenilebilir. Tricholoma orirubens ince koyu ölçekler ve pembemsi solungaçları vardır. 

Dağılım ve habitat

Tricholoma terreum meyve organları geç sonbahar yaz sonunda kozalaklı, özellikle çam ve ladin, ağaçları altında bulunur. Ayrıca bu ağaçların yanında parklarda ortaya çıkan ve peri halkaları boyunca uzayabilir .

Yenilebilirlik

Hafif bir tat ile, kullanılan türler iyi yenebilir olarak kabul edilir. Son kimyasal testler bu türün rabdomiyolize neden olabilecek toksinler içerebildiğini göstermektedir . Rabdomiyoliz, bir kas yıkımı olayıdır.

Kanlıca mantarı, Melki Mantarı, Çıntar, ( Lactarius salmonicolor, Lactarius deliciosus)

Kanlıca Mantarını kendim topladım. Tadı çok güzeldir. Çam ağacı ile ortak bir yaşam döngüsü var. Çam ağaçlarının kökleriyle bağlantılıdır. 

Ayrıntılı Bilgi:

Şapka
Büyüklüğü 5-15 cm kadardr. Mantar gençken ortası hafifçe çukurdur, kenarı içeri kıvrıktır, büyüdükçe ortası daha da çukurlaşarak hemen hemen huni şekline döner. Renk turuncudur, açık sarıdan erik sarısına kadar değişir, kenarda 1 milimetre genişlikte halka halinde açık parlak sarıdır ve belirgindir. Genel görünüşle turuncu ve sarıdan ibaret halkalıdır. Yeşil renkleme yoktur.

Lameller
Başlangıçta kırmızımtırak sarı beyaz, daha sonra açık portakal rengi tonundadır. Sapa doğru kıvrımlı şekil alır, sap üzerinde birazcık devam eder.

Sap
3-6,5 cm boyunda 0,8-2,5 cm kalınlığında, silindir şeklindedir. Renk bakımından portakal sarısı, dip kısmında kırmızımtırak sarı beyaz, yukarı kısmında arap kırmızısı turuncudur. Sapın etli kısmı kırmızı-pembedir ve koparıldığında turuncu renkte bir sıvı çıkarır. Gençken içi dolguludur, daha sonra şapkaya kadar olan alt kısımda boşlukludur.

Etli Kısım
Kırmızımtırak sarı beyaz renkli, meyve kokulu ve yumuşak, sünger gibidir.

Spor izi
Parlak kırmızımtırak sarı, tunç rengindedir.

Yetişme Yeri ve Zaman
Çam meerelerinde ve çam orman açıklıklarında, çayırlıklarda, Avrupa'da yapraklı ağaç ormanlarında, ilkbahar ve sonbaharda yağmurlardan sonra görülür. Mantar gençken, kırılıp koparıldığı yerinden portakal renkli bir sıvı çıkarır, bu sıvı hava ile temas edince kırmızı olur, iki saat sonra kırmızımtırak portakal esmeri renk alır ve acıdr. Mantarın tadı acıdır fakat nahoş değildir, lezzetlidir.

İstiridye mantarı, Kavak mantarı, ( Pleurotus ostreatus )

İstiridye Mantarı, pazarlardan alıp tükettiğim bir mantar. Beyaz şapkalı kültür mantarına tercih ederim. Fiyat olarak Beyaz şapkalı mantarın iki katı fiyatına satılıyor. Bu aralar fiyatı kilo olarak 10 tl'den satılıyor. Kültüre edildiği için yabani ortamdan toplamaya gerek olmayan bir mantar. Fiyatı da uygun. Keşke her mantar kültüre alınabilseydi de yabani ortamlarda dağ taş aramaya gerek kalmadan her zaman satın alabilseydik.

Aşağıdaki resimler satın aldığım mantarlardan çekilmiştir.

Faydaları: kolesterolü düşürür, hipertansiyonu düzenler, antibakteriyeldir, antioksidandır, bağışıklık sistemini güçlendirir, anemiye , kabızlığa, mide asiditesine faydalıdır.

Aşağıdaki resimler internetten alıntıdır. İstiridye mantarının üretim şeklini gösteriyor.

Ayrıntılı Bilgi:

Morfolojik Özellikler

Şapkası:

Yelpaze, midye kabuğu gibi yayvan kavisli, kenarı her tarafta içeri kıvrıktır. Olgunlaşınca

güderi rengini alır. Zeytini yeşilde olabilirler. Birbiri üzerinde sıralar, halinde yer alırlar. Lameller

beyaz, sap üzerinde belirgin devam edip ağ gibi birleşir.

Sap:

Yandan birleşik yok denecek kadar kısa ve kalındır. Sarımtırak beyaz olup dip kısmı, tüylü

ve yünlü gibidir. İçi dolguludur.

Etli Kısım:

 Gençken yumuşak, kuruyunca ve yaşlanınca sert olur. Hoş kokuludur.

Yetişme Yeri:

 Yapraklı ağaç gövdeleri kütükleri, tomrukları ve direkleri üzerinde kümeler halinde

bulunur. Ağaç gövdelerinin daha çok yaralı kısımlarında ve budaklarında yetişir.

Yetişme Zamanı:

 İlkbahar ve Sonbahar yılın her ayı bulunabilir.

Diğer Özellikler:

 Genç numuneler yenmelidir. Yağda kızartılmış şapkaları balık tadındadır.

Pleurotus türleri dünya genelinde kültürü yapılan mantar türleri içerisinde ikinci sırada yer

almaktadır. Bu cins içerisindeki türlerden ise en fazla üretileni Pleurotus ostreatus’ tur. Bu tür ilk

olarak Falck tarafından 1917 yılında kültüre alınmıştır.